یبوست(constipation)
تعریف یبوست
یبوست عبارت است از تغییر اجابت مزاج به میزان کمتر از 3 بار در هفته و نیز تغییر دایمی عادات اجابت مزاج بصورت سفتی مدفوع ، احساس پری شکم ، احساس دفع نا کامل ، زور زدن بیش از حد به تنهایی یا همراه هم .
یبوست هنگامی رخ می دهد که توده مدفوع بیش از 72-24 ساعت بعد از خوردن غذا در روده بزرگ باقی بماند یا هنگام دفع ، بیمار مجبور به تحمل زور و فشار بسیاری شود که در موارد مزمن ، تخلیه روده ضروری است .
در حالت طبیعی وزن مدفوع 200-100 گرم در روز و تعداد دفعات تخلیه ، یک بار در سه روز یا یک تا سه بار در روز است .زمان عبور نرمال مدفوع 24-18 ساعت می باشد .
تناوب مدفوع کمتر از سه بار درهفته زمانی نرمال است که الگوی دفعی فرد تفاوتی نکرده باشد و تخلیه مدفوع همراه با درد نباشد . شکل و قوام مدفوع با زمان سپری شده از اجابت مزاج قبلی مرتبط است . مدفوع سفت و گلوله ای به واسطه گذر آهسته مواد از روده تشکیل می شود در حالیکه مدفوع شل و آبکی با گذر سریع مواد از روده همراه است . خروج مدفوع کم حجم و گلوله ای دشوارتر از مدفوع حجیم است .
کمبود فیبر و مایعات در رژیم غذایی ، کمبود فعالیت جسمانی و استفاده بی رویه از داروهای ملین ، از جمله دلایل یبوست در افراد سالم هستند .
وقتی که دریافت زیاد پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای و فیبرها وجود دارد ، یبوست کم است و زمانی که پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای دریافتی کم باشد مدفوع حجیم نیست که بتواند به طور موثر با حرکات پریستالسیس عبور کند . بنابراین فعالیت عضلانی کولون افزایش می یابد و اسپاسم کولون و یبوست مزمن ایجاد می شود .
اگر محتوای مدفوعی کم و سفت باشد منجر به فتق دیوار کولون و تشکیل دیورتیکولوم می شود .
توصیه های تغذیه ای :
* در اختلال عملکردی روده :
- توصیه به رژیم پر فیبر ( آلو و عصاره آن محرک خوبی برای حرکات روده است . اثر ملین آن بعلت دی هیدروکسی فنیل ایزاتین است )
- مصرف 10-8 لیوان آب
- بر قراری نظم برای دفع
- آرامش و پرهیز از خستگی
* اسپاسم عضلات کف لگن:
- در دوره های دردناک باید فیبر دریافتی کم شود . سپس بتدریج مصرف آب آلو و میوه های خشک ، سبزیها و میوه های خام ، مغزها و غلات کامل افزایش یابد . در بعضی افراد که حساسیت به گندم وجود دارد ، نباید از سبوس به مقدار زیاد استفاده شود .
- آرامش ، ایجاد عادات صحیح بهداشتی ، اختصاص وقت کافی برای اجابت مزاج بسیار مهم است .
- این افراد اغلب کم وزن و عصبی هستند و به دلیل تجربه درد ناشی از یبوست از خوردن وحشت دارند و در نتیجه کم وزن هستند .
- غذاهای قابل توصیه در این نوع یبوست ، مخالف آنهایی است که در مورد قبلی ( اختلال عملکردی بوده) بیان شد ،گاهی لازم است که با یک رژیم غذایی محدود از فیبر درمان را شروع کرد .
- از آبمیوه و سبزیها در ابتدا باید به مقدار بسیار کم استفاده شود . سپس مقدار آنها را بصورت پخته افزایش
داد .
- روغن یا چربی به منظور تامین کالری بیشتر ،افزایش وزن و نقش ملینی به همراه مکمل ویتامینی توصیه
می شود .
- با پیشرفت بهبودی بیمار ، برنامه غذایی به تدریج به رژیم غذایی معمول نزدیکتر می شود .
- در یبوست کودکان ، مصرف بیشتر میوه و سبزی و غلات کامل و مایعات نوصیه می شود .
توصیه های کلی :
* به طور کلی مصرف 5 سروینگ میوه و سبزی و 6 سروینگ یا بیشتر از گروه نان و غلات در هر روز توصیه
می شود که به تدریج فیبر دریافتی باید از همه منابع افزایش یابد . البته مصرف آب نباید فراموش شود .
( مقدار فیبر توصیه شده 14 گرم به ازا هر 1000 کیلو کالری که 25 گرم در روز برای زنان و 38 گرم در روز برای مردان می باشد )
* فیبر محلول در آب ( پکتین ها ، صمغ ها ، موسیلاژها و برخی همی سلولزها ) عبور روده ای و تخلیه معده را به تاخیر می اندازد و باعث کاهش جذب گلوکز و کلسترول می گردند . فیبر غیر محلول در آب موجود در لیگنین ، سلولز و بقیه همی سلولزها باعث تسریع عبور روده ای شده و ضمن افزایش وزن مدفوع و کند کردن هیدرولیز نشاسته ، جذب گلوکز را به تاخیر می اندازند. یک رژیم غذایی کافی حاوی نسبت 3 به 1 فیبر غیر محلول به محلول است .
* در بعضی افراد 1 لیوان آب آلوی گرم موثرتر است . در هر صبح 180 میلی لیتر آب آلو یا زرد آلو مصرف
شود .
* به ازا هر گرم فیبر غلات ، وزن مدفوع 9-3 گرم افزوده میشود . توصیه به مصرف سبوس گندم با 1 قاشق
مربا خوری آغاز و بعد از مدتی تا 6-4 قاشق غذاخوری می تواند برسد ولی باید در نظر داشت که مصرف بیش از اندازه فیبر می تواند باعث دفع کلسیم ، منیزیم ، آهن ، روی و سلنیوم شود .
* سعی شود که 15 دقیقه بعد از صبحانه ، اجابت مزاج صورت گیرد و روزانه این برنامه حفظ شود .
*رژیم پر فیبر در بیمارانی که یبوست آنها بعلت اختلالات نورولوژیک می باشد ، نمی تواند موثر باشد .
داروها :
شیاف و ملینها : برای رهایی از یبوست بکار می روند . برخی ملینها حاوی مقادیر زیادی سدیم هستند و مصرف طولانی مدت می تواند تعادل مایعات و الکترولیتها را بهم زند .
شیاف بیزاکودیل : یک مسهل مفید است . ( بخصوص مصرف تک دوز آن در یبوست موقت ) که موثر تر از شیافهای حاوی گلیسیرین است ولی مصرف طولانی مدت آن سبب تحریک بافت کولون می شود .
پسیلیوم : یک ملین حجم دهنده مدفوع است که آب موجود در روده را جذب کرده و سبب افزایش حجم مدفوع و تحریک حرکات پریستالسیس و دفع مدفوع می شود . باید همراه با مقادیرزیادی آب یا مایعات خورده شود .
( به ازا هر قاشق غذاخوری 240 سی سی مایعات ) . بهبود یبوست پس از مصرف 4-1 قاشق چایخوری در روز رخ می دهد .
لاکتولوز : باعث افزایش تخلیه مدفوع می شود . علایم شامل حالت تهوع ، استفراغ و دفع پتاسیم است . این داروها حاوی گالاکتوز است بنابراین استفاده آن در بیماران دچار گالاکتوزمی توصیه نمی شود .
قرص بیزاکودیل : ملین محرک که اثر تحریکی مستقیم روی کولون و افزایش پریستالیسم کولون دارد ولی نباید با لبنیات مصرف شود بلکه باید با رژیم پر فیبر مصرف شود . هنگام مصرف بیزاکودیل از خوردن سنا خودداری شود ، زیرا سبب تشدید اثر ملینی می شود .
روغن های معدنی : مثل روغن کرچک که در بلند مدت سبب کاهش جذب کلسیم و ویتامین های محلول در چربی می شوند .
آنتی اسیدهای حاوی آهن ، آلومینیوم یا کلسیم معمولا ایجاد یبوست می کنند . داروهای دیگر مانند داروهای مخدر ( مورفین و کودئین ) ، برخی داروهای ضد افسردگی ، فنوباربیتال ، ترکیبات آهن ( گلوکونات و سولفات ) و فوروزماید ( لازیکس) نیز می تواند ایجاد یبوست کنند .
تذکر : فشار عصبی می تواند یبوست را ایجاد و تشدید کند . آرامش و استراحت کافی برای شخص مبتلا به یبوست ضروری است .
در مواقعی که یبوست با افزایش فیبر در رژیم غذایی معالجه نشود باید درباره بیماری دیگری ( مانند تومور ) با پزشک متخصص مشورت کرد .
داروهای گیاهی : دانه کتان ، شنبلیله ، ریواس برای یبوست توصیه می شود ولی آزمایشات بالینی آن را ثابت نکرده است . سنا به طور روزانه در یبوست مزمن توصیه نمیشود( مگر هفته ای 2 بار) زیرا در دوز بالا عوارض می دهند .
نعناع و چای بابونه سبب کاهش علایم یبوست می شوند .
به طور کلی گیاهان دارویی و مکمل ها ی گیاهی را نباید بدون مشورت با پزشک مصرف نمود
زمان انتشار: شنبه 03 مرداد 1394 (9 سال قبل)
تعداد بازدید: ۳۸۱۳
